رعایت استانداردها و ایمنی، بهداشت و مراقبت های اولیه (First Aid)
شروط اصلی در شرایط پاندمی کرونا
مقدمه:
دنیای امروز دنیای رقابت است. نرخ سریع تحولات تکنولوژیک و تغییر در الگوهای مصرف و نیازهای بازار و بالا رفتن انتظارات جامعه و مسئولیت های اجتماعی سازمان ها، رقابت را روز به روز تنگ تر می نماید. شرط بقاء در چنین محیطی برخورداری از مزیت های رقابتی در سازمان است.
تحقق اهداف سازمان در حوزه رقابت پذیری پرداختن به موضوعات بهداشت و ایمنی را به یکی از الویت های سازمان ها در تجارت امروز تبدیل نموده است.
فاکتورهای رقابت پذیری سازمان عبارتند از:
1- توجه به نیروی انسانی به عناون اصلی ترین سرمایه سازمان
2- بهبود فرآیندهای کاری در راستای تولید، خدمات و عملیات بهره وری
3- توجه به موضوعات استانداردها و بهداشت و مسائل زیست محیطی برای تحقق توسعه پایدار
فرهنگ رعایت استانداردها و ایمنی و حفاظتی در محیط کار ارتباط مستقیم با سلامت و بهداشت نیروی کار، رشد و توسعه اقتصادی جوامع دارد و مدیریت منابع انسانی نیازمند صیانت از نیروی کار و ایمن سازی محیط کار است.
در ماده 85 قانون کار امده است؛ « برای صیانت نیروی انسانی و منبع مادی کشور رعایت دستورالعمل هایی که از طریق شورای عالی حفاظت فنی (جهت تامین حفاظت فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (جهت جلوگیری از بیماری های حرفه ای و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می شود، برای کلیه کارگاه ها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است. »
با توجه به فاکتور رقابت پذیری توجه به نیروی انسانی، نظام نگهداری منابع انسانی ابعاد متعددی را شامل می شود که می توان آن ها را به دو دسته تقسیم نمود:
دسته اول در رابطه با حفظ و تقویت جسم کارکنان است مانند برقراری بهداشت و ایمنی در محیط کار، اجرای برنامه های ورزشی و تندرستی و دیگر خدمات مشابه.
دسته دوم شامل مواردی است که تقویت کننده روحیه علاقمندی کارکنان به کار و محیط کار می باشد مانند خدمات بیمه و بازنشستگی و خدمات پرسنلی. در صورت داشتن توجه و بکارگیری این موارد امنیت شغلی در کارکنان ایجاد شده است و به رضایت شغلی ان ها منتهی می شود که این امر خود از اهمیت بسزایی برخوردار است.
تعاریف و مفاهیم ایمنی و بهداشت کار:
ایمنی: میزان دوری از خطر تعریف شده است. ایمنی یک موضوع حفاظت نسبی از برخورد با خطرات است و کمیتی نسبی می باشد.
خطر بالقوه: شرایطی که دارای پتانسیل صدمه به افراد، خسارت به تجهیزات و ساختمان ها، از بین بردن مواد و ... باشد.
حادثه ناشی از کار: حادثه یک رویداد یا واقعه برنامه ریزی نشده و بعضا آسیب رسان و خسارت اور است که انجام، پیشرفت، یا ادامه کار را بصورت طبیعی مختل ساخته و همواره در اثر یک عمل یا انجام یک کار غیر ایمن یا در اثر شرایط غیر ایمن یا در اثر ترکیبی از این دو به وقوع می پیوندد.
ریسک: عبارت است از امکان وارد آمدن آسیب به انسان یا دارایی او
سلامت شغلی (Occupational Health):
"سلامت شغلی" ، تندرستی، ارتباط آن با کار و محیط کار را بررسی می کند. در ابتدا، گستره سلامت شغلی، به آسیب ها یا بیماری های شغلی محدود می گردید که به کار، شرایط کار یا محیط کار نسبت داده می شد. به تدریج، بررسی های انجام شده مشخص ساختند که سه عامل یاد شده از جمله عوامل کمک کننده به بروز بیماری های غیر شغلی نیز هستند و از این رو، دامنه سلامت شغلی گسترش یافت.
هدف های سلامت شغلی:
- تامین، نگهداری و بالا بردن سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی کارکنان در هر پیشه ای که هستند.
- پیشگیری از بیماری ها و آسیب های ناشی از کار
- حفاظت کارکنان در برابر عواملی که برای تندرتی زیان اور هستند.
- به کارگیری فرد در کاری که از نظر فیزیولوژیک و روانی توانایی انجام آن را داشته باشد.
- همحوانی کار با فرد و در صورت نبود امکان، همخوانی فرد با کار
پیشگیری از بیماری های شغلی:
سازمان جهانی بهداشت سلامتی را اینگونه تعریف کرده است: « رفاه کامل جسمی، روحی، اجتماعی و نه فقط نبودن بیماری و نقص عضو » بیماری در اثر تماس با عوامل زیان آور و تغذیه نامناسب ایجاد می شود. عوامل زیان اور هر جایی ممکن است وجود داشته باشند و فرد در اثر تماس با آن ها دچار بیماری گردد ولی اگر عامل زیان آور در محیط کار باشد فرد به بیماری ناشی از کار یا همان بیماری شغلی مبتلا می شود. غالبا بیماری های ناشی از کار مزمن هستند و از تماس و ابتلا یا بروز بیماری گاهی بیش از 30 سال طول می کشد. بیماری های ناشی از کار رنج و زیان هنگفتی را در دنیای کار به دنبال دارند با وجودی که میزان مرگ ناشی از بیماری های شغلی و بیماری های وابسته به شغل 6 برابر بیشتر از حوادث شغلی است ولی هنوز این بیماری های ناشناخته و پنهان هستند. علاوه بر این ماهیت بیماری های ناشی از کار به سرعت در حال تغییر است. تکنولوژی جدید و تحولات اجتماعی، همراه با تغییر شرایط اقتصادی جهانی بر وخامت مخاطرات بهداشتی موجود افزوده و انواع جدیدی از این مخاطرات را پدیدار نموده است. در حالیکه پیشرفت های زیادی در مبارزه با بیماری های ناشی از کار حاصل شده است، نیاز مبرم و فوری برای تقویت توانمندی ها برای پیشگیری در سیستم هی بهداشت حرفه ای کشور وجود دارد. تلاش جمعی دولت، تشکل های کارفرمایی و کارگری اساس مبارزه با این اپیدمی پنهان می باشد.
مرگ و میر سالانه در اثر بیماری ها و حوادث ناشی از کار در جهان 2.34 میلیون نفر براورد شده است. درصد بالایی از این تعداد (حدود 2.02 میلیون) مرگ بواسطه بیماری های ناشی از کار روی می دهد. از 6300 مرگ براورد شده که در هر روز اتفاق می افتد 5500 مورد از آن ها سبب انواع مختلف بیماری های وابسته به شغل هستند همچنین سازمان بین المللی کار برآورد نموده است که سالانه 160 میلیون مورد بیماری غیر کشنده ناشی از کار اتفاق می افتد. بر اساس قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران یکی از وظایف کارفرمایان تهیه امکانات لازم برای تامین و حفظ سلامت شاغلین می باشد . (فصل چهارم قانون کار) البته ناگفته نماند قانون گذار شاغلین را نیز برای جلوگیری از بروز حوادث و بیماری های ناشی از کار موظف به رعایت دستورالعمل ها و مقررات می نماید.
مراحل پیشگیری از بیماری های ناشی از محیط کار را می توان این گونه خلاصه کرد:
- رعایت کامل پروتکل های بهداشتی در شرایط پاندمی و غیر پاندمی
- شناسایی عوامل زیان آور محیط کار
- اندازه گیری و ارزیابی عوامل زیان آور محیط کار
- کنترل عوامل زیان آور محیط کار از طریق روش های فنی مهندسی
- اجرای برنامه های مرابتی از جمله معاینات سلامت شغلی
- کاهش عوارض و بیماری های ناشی از کار از طریق تغییر شغل و گردش کاری و اجریا صحیح دستورالعمل های ایمنی
در نهایت همه باور دارند که پیشگیری موثرتر و کم هزینه تر از درمان و توان بخشی است.
پوران آقا محمدی
رئیس واحد ایمنی و بهداشت
مجتمع مشاوران آزمای نفت ایرانیان
منابع:
عقیلی نژاد، ماشاءالله و مسعود مصطفایی، طب کار و بیماری های شغلی،انتشارات ارجمند
قضایی، صمد، بیماری ها و عوارض ناشی از کار (طب کار)، انتشارات دانشگاه تهران
آیین نامه وسایل حفاظت فردی وزارت کار و امور اجتماعی
حقيقی، محمد علی. نظام روابط كار در سازمان. تهران: ترمه