آنچه که باید در مورد روانکاری کمپرسور بدانید
آنچه که باید در مورد روانکاری کمپرسور بدانید

آنچه که باید در مورد روانکاری کمپرسور بدانید

 

کمپرسورها بخش جدایی ناپذیر اکثر واحدهای تولیدی و صنعتی هستند که این بخش عموما قلب هر سیستم هوا یا گاز نامیده می شود. این تجهیزات نیاز ویژه ای مخصوصا در حوزه روانکاری دارند. برای درک نقش حیاتی روانکاری در کمپرسورها، ابتدا باید عملکرد آنها و همچنین اثرات سیستم بر روغن کمپرسور را درک نمایید، اینکه چه روان کننده ای را انتخاب و چه آزمون هایی برای آنالیز روغن آن انجام دهید.

 

آنچه که باید در مورد روانکاری کمپرسور بدانید

 

انواع و عملکردهای کمپرسور

انواع مختلفی از کمپرسورها در دسترس هستند ، اما نقش اصلی آنها تقریباً همیشه یکسان است. کمپرسورها طوری طراحی شده اند که فشار گاز را با کاهش حجم کلی آن افزایش دهند. به عبارت ساده تر ، می توان کمپرسور را به عنوان یک پمپ گاز مانند در نظر گرفت. عملکرد اساساً یکسان است ، با این تفاوت اصلی که کمپرسور حجم را کاهش می دهد و گاز را از طریق یک سیستم منتقل مینماید، در حالی که یک پمپ به سادگی مایع را از طریق سیستم تحت فشار قرار داده و منتقل می کند.
کمپرسورها را می توان به دو دسته کلی جابجایی مثبت و دینامیکی تقسیم بندی نمود. کمپرسورهای دوار ، دیافراگمی و رفت و برگشتی (پیستونی) در طبقه بندی جابجایی مثبت قرار می گیرند. کمپرسورهای دوار با فشرده سازی گازها به فضاهای کوچکتر از طریق پیچش، لوب یا پره عمل می کنند در حالی که کمپرسورهای دیافراگمی با فشرده سازی گاز از طریق حرکت غشا کار می کنند. کمپرسورهای پیستونی گاز را از طریق پیستون یا سری پیستون هایی که توسط میل لنگ حرکت می کنند  فشرده می کنند.
کمپرسورهای گریز از مرکز ، جریان مختلط و محوری در دسته دینامیکی قرار دارند. یک کمپرسور گریز از مرکز با فشرده سازی گاز با استفاده از یک دیسک چرخان در یک محفظه عمل می کند. یک کمپرسور جریان مختلط مشابه یک کمپرسور گریز از مرکز عمل می کند اما جریان را به صورت محوری و نه شعاعی هدایت می کند. کمپرسورهای محوری فشرده سازی را از طریق یک سری پره (Air Foil) ایجاد می کنند.

اثرات بر روی روانکار

قبل از انتخاب روان کننده کمپرسور، یکی از فاکتورهای اصلی که باید مورد توجه قرار گیرد، نوع تنش کرنش است که ممکن است روان کننده در حین کار تحت آن قرار گیرد. به طور معمول، عوامل تاثیر گذار به روی روان کننده در کمپرسورها شامل رطوبت، حرارت زیاد، گاز و هوای فشرده، ذرات فلزی، حلالیت گاز و سطوح در تماس هنگام تخلیه با حرارت زیاد است.
به خاطر داشته باشید که وقتی گاز فشرده می شود، می تواند اثرات نامطلوبی روی روغن کمپرسور داشته باشد و منجر به کاهش قابل توجه ویسکوزیته همراه با تبخیر، اکسیداسیون، رسوب کربنی و تراکم ناشی از تجمع رطوبت گردد.
پس از آگاهی از نگرانی های اصلی که ممکن است به روان کننده وارد گردد، می توانید از این اطلاعات برای محدود کردن انتخاب خود برای یک روان کننده ایده آل کمپرسور استفاده نمایید. از ویژگی های انتخاب روان کننده قوی می توان به پایداری اکسیداسیون خوب، افزودنی های ضد سایش و بازدارنده خوردگی و خواص جداپذیری آب از روغن آن اشاره نمود.

انتخاب روغن کمپرسور مناسب

اطمینان از داشتن روان کننده مناسب در سلامت کمپرسور بسیار مهم است. اولین قدم مراجعه به توصیه های سازنده تجهیزات اصلی (original Equipment Manufacturer) یا OEM است. ویسکوزیته روغن کمپرسور و اجزای داخلی که روغن کاری می شوند، می توانند بر اساس نوع کمپرسور بسیار متفاوت باشند. پیشنهادات سازنده می تواند نقطه شروع خوبی باشد.
در مرحله بعد ، فشرده سازی گاز را در نظر بگیرید، زیرا می تواند به طور قابل توجهی بروی روان کننده تأثیر بگذارد. فشرده سازی هوا ممکن است منجر به افزایش دمای روان کننده شود. گازهای هیدروکربن تمایل به حل شدن در روانکار دارند که این به تدریج ویسکوزیته روغن کمپرسور را کاهش می دهد.
گازهای شیمیایی بی اثر مانند دی اکسید کربن و آمونیاک ممکن است با روان کننده واکنش داده و منجر به کاهش ویسکوزیته گردند و از طرفی صابون هایی در سیستم ایجاد کنند. گازهای فعال شیمیایی مانند اکسیژن، کلر، دی اکسید گوگرد و سولفید هیدروژن می توانند رسوبات چسبناکی ایجاد کنند یا در صورت وجود رطوبت زیاد در روان کننده، خاصیت بسیار خورنده ای ایجاد می کنند.

همچنین باید محیطی را که روان کننده کمپرسور تحت آن قرار می گیرد، در نظر بگیرید. این ممکن است شامل دمای محیط، دمای کارکرد تجهیزات (کمپرسور)، آلاینده های موجود در هوا، چه کمپرسور در داخل و فضای سرپوشیده و چه خارج از آن محل سرپوشیده و در معرض هوای نامساعد و صنعتی که از آن استفاده می شود، باشد.
کمپرسورها اغلب از روانکارهای سنتزی (Synthetic) بر اساس توصیه OEM (شرکت های سازنده کمپرسور) استفاده میکنند. غالباً تولیدکنندگان تجهیزات از روانکارهای برند خود به عنوان شرط ضمانت استفاده می کنند. در این موارد، ممکن است بخواهید منتظر بمانید تا پس از اتمام دوره گارانتی، تعویض روغن انجام گردد.
اگر در حال حاضر برای کمپرسور از روان کننده های معدنی (Minieral-Based) استفاده می نمایید، تغییر روغن به روانکار سنتزی باید توجیه اقتصادی داشته باشد، زیرا اغلب گرانتر خواهند بود. البته، اگر گزارش آنالیز روغن و تحلیل نتایج شما نگران کننده است، یک روان کننده سنتزی می تواند گزینه خوبی باشد. با این حال، مطمئن باشید که شما فقط یک مشکل را برطرف نمی کنید بلکه مشکل ریشه ای سیستم را برطرف و از سلامت تجهیزات اطمینان حاصل می نمایید.

کدام روان کننده های سنتزی بیشترین کاربرد را در کمپرسورها دارند؟
به طور معمول ، پلی آلکیلن گلیکول (PAG) پلی آلفا الفین (POA)، برخی از دی استرها و پلی و ... استفاده می شود. انتخاب روانکار سنتزی به روغن کمپرسور قبلی و همچنین کاربرد آن بستگی دارد.

پلی آلفا الفین ها با مقاومت در برابر اکسیداسیون و عمر طولانی، جایگزین مناسبی برای روغن های معدنی هستند. همچنین پلی آلکیلن گلیکول های غیر محلول در آب حلالیت و روانکاری خوبی را برای تمیز نگه داشتن کمپرسورها ارائه می دهند. برخی از استرها حتی حلالیت بهتری نسبت به PAG دارند اما PAG ها می توانند با رطوبت بیش از حد در سیستم نیز عمل نمایند.

آزمون آنالیز روغن کمپرسور و تحلیل نتایج

آزمایش های متعددی را می توان روی نمونه روغن انجام داد. بنابراین ضروری است هنگام انتخاب این آزمایش ها و تکرار و تناوب نمونه گیری بسیار مهم باشد. آزمایش باید سه دسته اصلی آنالیز روغن را پوشش دهد: خواص روغن کمپرسور، وجود آلاینده ها در سیستم روانکاری و هرگونه ذرات ناشی از سایش در کمپرسور

بسته به نوع کمپرسور ، ممکن است تغییرات جزئی در مقادیر نتایج وجود داشته باشد، اما به طور کلی مشاهده ویسکوزیته، آنالیز عنصری، طیف سنجی FTIR، عدد اسیدی، پتانسیل تشکیل وارنیش، RPVOT و جداپذیری آب از روغن برای ارزیابی خواص مایع روان کننده توصیه می گردد. آزمون های آنالیز آلاینده های روغن کمپرسور شامل؛  مشخصات ظاهری، FTIR و آنالیز عنصری می شود در حالی که تنها آزمون معمول از نظر سایش، آنالیز عنصری است. نمونه ای از آنالیز روغن کمپرسور گریز از مرکز در محدوده های هشدار و بحرانی در زیر نشان داده شده است. [این نتیجه قابل تعمیم به نمونه یا کمپرسور نمی باشد و بصورت نمونه درج گردیده]

 

نمونه آنالیز روغن کمپرسور

 

از آنجا که برخی آزمایش ها می توانند موارد متعددی را ارزیابی کنند برخی در دسته های مختلف ظاهر می شوند. به عنوان مثال؛ آنالیز عنصری ممکن است میزان کاهش خاصیت ادتیوها که از ویژگی های روغن می باشد را نشان می دهد. در حالی که آنالیز ذرات فرسایشی یا FTIR ممکن است اکسیداسیون یا رطوبت را به عنوان یک آلاینده سیال شناسایی کنند.
تحلیل نتایج و هشدارها اغلب به صورت پیش فرض توسط آزمایشگاه تعیین می گردد و اکثر مراکز هرگز شایستگی و نتایج خود را زیر سوال نمی برند اما شما باید بررسی و تأیید نمایید که این محدودیت ها و تحلیل ها با اهداف قابلیت اطمینان شما مطابقت دارد. همانطور که برنامه زمان پایش خود را توسعه می دهید، حتی ممکن است بخواهید زمانبندی و محدودیت را نیز مطابق سازمان خود تغییر دهید. اغلب به مرور زمان با نظافت دستگاه، تعویض و تمیزی نمودن فیلترها و کنترل آلودگی محیط زمانبندی آنالیز روغن را می توان کمی افزایش داد.

سخن پایانی

از نظر سیستم روانکاری، کمپرسورها می توانند تاحدودی پیچیده به نظر برسند اما با توجه به آشنایی بیشتر شما با وظایف کمپرسورها و تاثیرات آن بر روان کننده می توانید روغن مورد نظر را به درستی انتخاب نمایید.
در نظر داشته باشید با آنالیز روغن می توانید از افزایش کارایی و سلامت تجهیزات اطمینان حاصل نمایید.

Matthew Adams, Noria Corporation

ترجمه: مرتضی بقائی - واحد مارکتینگ